ÜSKÜDAR
Anadolu yakasında, Kocaeli
Yarımadası’nın batı kesiminde yer alır, Üsküdar İlçesi, doğuda Ümraniye,
güneyde Kadıköy ilçeleri, batı ve kuzeybatıda İstanbul Boğazı, kuzeyde de
Beykoz İlçesi’ne komşudur. İlçe bu sınırlar içinde 36 km’lik bir alan kaplar.
Batısı denizdir. İlçenin nüfusu, 2009 genel nüfus sayımında yaklaşık 524,379
kişi olarak tespit edilmiştir. 33 mahalleden oluşmakta olup, köy yerleşimi
yoktur. 1926 yılına kadar il statüsünde olan Üsküdar aynı yıl yapılan yasal
düzenlemeyle ilçe statüsüne getirilip İstanbul'a bağlanmıştır. 1930'da Kadıköy
ve Beykoz, 1987'de Ümraniye'nin Üsküdar'dan ayrılarak ilçe olmaları, 2008'de de
Örnek, Esatpaşa ve Fetih mahallelerinin Ataşehir ilçesine bağlanmasıyla bugünkü
sınırlarına ulaşmıştır.
ÜSKÜDAR TARİHÇESİ
1918 ve 1924’de ayrı vilayet
yapılan Üsküdar, 1926’daki yönetsel düzenlemeler sırasında ilçe yapılarak
İstanbul Vilayeti’ne bağlandı. M.Ö. 7.Y.Y.’da bir Grek kolonisi olarak kurulan
Halkedon’un (Kadıköy) iskelesi ve tersaneleri, bugünkü Üsküdar’ın yerleştiği
alanda bulunur ve buraya Hrisopolis (Altın Şehir) denirdi. Yörenin bu adla
anılması çeşitli biçimlerde yorumlanmaktadır. Pers işgali sırasında Anadolu
Yarımadası’ndaki kavimlerden ve halktan vergi olarak toplanan altınlar buradaki
hazinelerde saklandığı için yöreye bu adın yakıştırıldığı söylenmektedir. Bir
başka yoruma göre, Agamemnon’un oğlu Krizes kaçarak Anadolu’ya gelmiş ve
Üsküdar’da öldüğü için şehir onun adıyla anılmıştır. Kimileri de, günbatımında
evleri karşı yakadan yaldızlı gibi göründüğü için Üsküdar’a Altın Şehir adının
verildiğini söylemektedir. Üsküdar adıysa, kimi kaynaklara öre Farsça “ulak”
anlamına gelen “Eskudari”ten türemiştir.
ÜSKÜDAR ANTİK TARİHİ
M.Ö. 7.Y.Y.’da bir Grek kolonisi
olarak kurulan Halkedon’un (Kadıköy) iskelesi ve tersaneleri, bugünkü
Üsküdar’ın yerleştiği alanda bulunur ve buraya Hrisopolis (Altın Şehir)
denirdi. Yörenin bu adla anılması çeşitli biçimlerde yorumlanmaktadır. Pers
işgali sırasında Anadolu Yarımadası’ndaki kavimlerden ve halktan vergi olarak
toplanan altınlar buradaki hazinelerde saklandığı için yöreye bu adın
yakıştırıldığı söylenmektedir. Bir başka yoruma göre, Agamemnon’un oğlu Krizes
kaçarak Anadolu’ya gelmiş ve Üsküdar’da öldüğü için şehir onun adıyla
anılmıştır. Kimileri de, günbatımında evleri karşı yakadan yaldızlı gibi
göründüğü için Üsküdar’a Altın Şehir adının verildiğini söylemektedir. Üsküdar
adıysa, kimi kaynaklara öre Farsça “ulak” anlamına gelen “Eskudari”ten
türemiştir.
ÜSKÜDAR OSMANLI DÖNEMİ
İstanbul'un fethinden sonra
II.Mehmed (Fatih), Üsküdar'dan kaçan Rumların yerine Anadolu'dan gelen Türkleri
yerleştirmiştir. Ancak Üsküdar'ın fetih sırasında 100 yıldan beri Türklerin
elinde olması ve karşılaştırma yapmaya olanak verecek belgelerin bulunmaması
nedeniyle, fetihten sonra nüfusunun ne kadar arttığını saptamak mümkün
olamamaktadır. II.Mehmed döneminde İstanbul'un iskan bölgelerinin yönetsel
açıdan 4 kadılığa ayrılmasıyla Üsküdar da bir kadılık olmuş ve Galata ile
Haslar kadılıklarıyla birlikte Bilad-ı Selase adı verilen üçlüyü oluşturmuştur.
1471'de Vezir Rum Mehmed Paşa tarafından yaptırılan ve Paşa'nın adını taşıyan
Tabhaneli Cami ve Türbe ile, günümüze ulaşamamış olan medrese ve hamam,
Üsküdar'daki en eski Osmanlı yapılarındandır.
Üsküdar'ın Osmanlı dönemindeki
önemli bir özelliği de, her yıl Mekke ve Medine'ye gidecek hacı adaylarının
oluşturduğu Surre-i Hümayun'un törenlerle buradan uğurlanmasıdır.
ÜSKÜDAR'IN TARİHİ YAPILARI
1471’de Vezir Rum Mehmed Paşa
tarafından yaptırılan ve Paşa’nın adını taşıyan Tabhaneli Cami ve Türbe ile,
günümüze ulaşamamış olan medrese ve hamamın yanı sıra başta Kızkulesi, olmak
üzere Üsküdar’da birçok tarihi eser bulunmaktadır. Kız Kulesi: Üsküdar’ın
sembolü haline gelen kule, Üsküdar’da Bizans Devrinden kalan tek eserdir.
M.Ö.2475 yıllarına kadar uzanan tarihi bir geçmişe sahip olan kule,
Karadeniz’in Marmara ile kucaklaştığı yerde minicik bir ada üzerinde
kurulmuştur. Bazı Avrupalı tarihçiler buraya Lean’dır Kulesi derler. Kule
hakkında pek çok rivayetler bulunmaktadır.
Evliya Çelebi kuleyi şöyle tarif
eder.”Deniz içinde karadan bir ok atımı uzak, dört köşe, sanatkarane yapılmış
bir yüksek kuledir.Yüksekliği tam seksen arşundur. Sathı mesehası ikiyüz
adımdır. İki tarafına bakan yerde kapısı vardır.”Bu gün gördüğümüz kulenin
temelleri ve alt katın mühim kısımları Fatih devri yapısıdır.
Kulenin etrafındaki sahanlık
geniş taşlarla kaplanmıştır. Üstündeki madalyon halindeki bir mermer levhada,
kuleye şimdiki şeklini veren Sultan ll. Mahmud’un, Hattat Rasim’in kaleminden
çıkmış 1832 tarihli bir tuğrası vardır. Kulenin Eminönü tarafı daha genişçe
olup burada bir de sarnıç vardır.
ÜSKÜDARIN DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ
Nüfus: 524.379
Yüzölçümü: 36 km2
Mahalle Sayısı: 33
Koordinatlar: 41°01'30, 29°01'58
Üsküdar Belediyesi:
Belediye Başkanı: Mustafa Kara
Adres: Hakimiyet-i Milliye Caddesi Atlas Çıkmazı No : 69
Üsküdar/ İstanbul
Telefon: 0216 531 30 00
Faks: 0216 531 32 44
Web Site: www.uskudar.bel.tr
Email: beyazmasa@uskudar.bel.tr
Üsküdar Kaymakamlığı:
Kaymakam: Süleyman Erdoğan
Adres: Salacak İmrahor Sinanpaşa Mahallesi (Doğancılar Parkı
Karşısı) Üsküdar / İstanbul
Telefon: 0216 553 03 68
Faks: 0216 310 17 47
Web Site: www.uskudar.gov.tr
Email: uskudar@istanbul.gov.tr
